Almanca Di’li Geçmiş Zaman (IMPERFEKT)

DAS PRÄTERITUM (IMPERFEKT) / REGELMÄSSIGE VERBEN
Düzenli Fiilerin di’li Geçmiş Zamanı

Genel olarak “di’li geçmiş zaman” olarak tanımlanmakla birlikte “miş’li geçmiş zaman” dışında kalan tüm geçmiş zaman şekillerini ifade edebilen Präteritum, Almancada Imperfekt olarak da adlandırılır. Biz son yollarda Alman dilbilgisinde varam olarak yaygılaşan ve yerleşen Präteritum sözcüğünü esas alacağız. Ancak bu zamanın Imperfekt olarak adlandırılması da tabii ki yanlış değildir. Präteritum sözcüğü [preteritu:m] olarak okunur.

Präteritum da şimdiki zamanda olduğu gibi, fiilin köküne belirli takılar eklenmesiyle meydana getirilir. Bu takılar düzenli fiiller için şöyledir.

Şahıs Fiil kökü Takı Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich lern -te Öğrendim
2. Tekil şahıs / du lern -test Öğrendin
3. Tekil şahıs / er lern -te Öğrendi
                         sie lern -te Öğrendi
                         es lern -te Öğrendi
1. Çoğul şahıs / wir lern -ten Öğrendik
2. Çoğul şahıs / ihr lern -tet Öğrendiniz
3. Çoğul şahıs / sie lern -ten Öğrendiler
Nazik hitap / Sie lern -ten Öğrendiniz

 

Präteritum‘un takılarıyla Präsens takıları arasında büyük bir benzerlik olduğu görülmektedir. Präteritum‘u belirleyen ve şimdiki zaman takılarıyla arasındaki farkı oluşturan “te” harfleridir.

Şimdiki zamanda olduğu gibi, Präteritumda da düzenli fiillerin kökü hiç değişmemektedir.

Şahıs Fiil kökü Takı Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich such -te Aradım
2. Tekil şahıs / du such -test Aradın
3. Tekil şahıs / er such -te Aradı
                         sie such -te Aradı
                         es such -te Aradı
1. Çoğul şahıs / wir such -ten Aradık
2. Çoğul şahıs / ihr such -tet Aradınız
3. Çoğul şahıs / sie such -ten Aradılar
Nazik hitap / Sie such -ten Aradınız

 

Präteritum’un da cümle içinde kullanılışı Präsens gibidir. Fiilin di’li geçmiş zamanı özneden sonra gelen ikinci yerde bulunur.

Şahıs Fiil kökü Diğer Sözcükler
1. Ich kaufte eine Tasche
2. Ilgın stellte die Bücher in den Schrank
3. Der Arzt heilte die Wunde
4. Der Friseur rasierte den Mann
5. Der Vater opferte sein Leben für die Kinder
6. Das Erdbeben zerstörte die halbe Stadt.
7. Der Schüler machte die Aufgaben sehr ordentlich
8. Der Professor zeigte neue Lichtbilder
9. Du maltest früher schöne Bilder.

 

Örnek cümlelerin Türkçeleri.

  1. Bir çanta satın aldım.
  2. Ilgın kitapları dolaba koydu.
  3. Doktor yarayı iyileştirdi.
  4. Berber adamı tıraş etti.
  5. Baba hayatını çocuklar için feda etti
  6. Deprem şehrin yarısını yıktı
  7. Öğrenci ödevleri çok düzgün yaptı
  8. Profesör yeni diapozitifler gösterdi.
  9. Eskiden güzel resimler yapardın.

Örneklerde görüldüğü gibi, özne tekil isim olduğu takdirde Präteritum‘un da 3. tekil şahısla (er, sie veya es) kullanılan şekli cümlede yer almaktadır. Özne bir şahıs zamiriyse Präteritum‘un bu şahıs zamirine göre çekimlenmiş şekli kullanılır.

Cümlenin öznesi çoğul bir isim olduğu takdirde Präteritum‘un çoğul üçüncü şahısla (sie) kullanılan şekli cümlede yer alır.

 

Çoğul Özne Präteritum Diğer Sözcükler
1. Wir kauften zwei Postkarten
2. Die Polizisten schützten die Stadt.
3. Die Einwanderer gründeten hier eine Stadt.
4. Daimler und Benz bauten die ersten Autos
5. Sie fotografierten die Flugzeuge.
6. Berkay und Faruk fragten den Lehrer nach neuen Wörten
7. Sie führten die Touristen in die Moschee
8. Die Detektive fassten den gesuchten Mörder.
9. Die Kinder spielten im Schulgarten

Örnek cümlelerin Türkçeleri.

  1. Biz iki kartpostal satın aldık.
  2. Polisler şehri korudular
  3. Göçmenler burada bir şehir kurdular.
  4. Daimler ve Benz ilk otomobilleri inşa ettiler.
  5. Onlar uçakların resmini çektiler.
  6. Berkay ve Faruk öğretmene yeni kelimeler sordular.
  7. Onlar turistleri camiye götürdüler.
  8. Detektifler aranan katili yakaladılar.
  9. Çocuklar okul bahçesinde oynuyorlardı.

Ayrıcalık gösteren düzenli fiiller:

Präsens’te olduğu gibi Präteritum‘da da aynı filler köke eklenen takılar bakımından bazı ayrıcalıklar göstrerir.

Kökleri d, t, m, n harfleriyle biten fiillere yukarıda gördüğümüz Präteritum takıları eklenirken kök ile takı arasına bir e harfi eklenir. Bu tür fiiller için Präteritum takıları şöyle olur.

    • ich [ete]
    • du [etest]
    • er [ete]
    • sie [ete]
    • es [ete]
    • wir [eten]
    • ihr [etet]
    • sie [eten]
    • Sie [eten]

Sadece, kökü m be n ile biten fiillerden bu harflerden önce köklerine r veya l harfleri bulunanlar bu kurala uymaz ve Präteritum takılarıyla kökleri arasına e harfi almaz. Örneğin lernen ve lärmen fiilleri bu türdendir.

Ayrıcalık gösteren bu fiillerin bazılarını Präteritum‘da örnek olarak çekimleyelim.

ich arbeit-ete  [çalıştım]
du arbeit-etest   [çalıştın]
er arbeit-ete       [çalıştı]
sie arbeit-ete      [çalıştı]
es arbeit-ete       [çalıştı]
wir arbeit-eten  [çalıştık]
ihr arbeit-etet   [çalıştınız]
sie arbeit-eten  [çalıştılar]
Sie arbeit-eten  [çalıştınız]

ich rechn-ete        [hesapladım]
du
 rechn-etest     [hesapladın]
er rechn-ete         
[hesapladı]
sie rechn-ete       
[hesapladı]
es rechn-ete        
[hesapladı]
wir rechn-eten  
[hesapladık]
ihr rechn-etet    
[hesapladınız]
sie rechn-eten   
[hesapladılar]
Sie rechn-eten  
[hesapladınız]

ich gründ-ete       [kurdum]
du gründ-etest     [kurdun]
er gründ-ete          [kurdu]
sie gründ-ete        [kurdu]
es gründ-ete         [kurdu]
wir gründ-eten   [kurduk]
ihr gründ-etet     [kurdunuz]
sie gründ-eten    [kurdular]
Sie gründ-eten   [kurdunuz]

Präsens ve Präteritum takıları arasında büyük bir benzerlik bulunmaktadır. İkisinide birbirleriyle kıyaslamanız ve birlikte kolaylıkla tekrarlayabilmeniz için aşağıda kısaca bir şema halinde vermekteyiz.

Numerus
Tekil / Çoğul
Person
Şahıs
Präsens
Şimdiki Zaman
Präteritum
Di’li geçmiş zaman
Singular
Tekil
1. (ich)
2. (du)
3. (er)
-e
-(e)st
-(e)t
-(e)te
-(e)test
-(e)te
Plural
Çoğul
1.(wir)
2.(ihr)
3.(sie)
-en
-(e)t
-en
-(e)ten
-(e)tet
-(e)ten

Bu şemada parantez içindeki e harfleri kökleri t, d, m, n ile biten fiillerde takı ile kök arasında bir e geleceğini hatırlatmak için konmuştur.

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-dili-gecmis-zaman/

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.