Almanca Şimdiki Zaman Düzensiz Fiiller

Das Präsens / UnregelmäBige Verben
Düzensiz Fiillerin Şimdiki Zamanı

Almanca Düzenli fiiller için incelediğimiz bütün zamanları aşağıda bir kere daha düzensiz fiiller için tekrar edeceğiz.

Düzensiz fiiller için bu zamanların teşkil edilmelerini belirleyen genel kurallarda ana hatlarıyla bir değişiklik olmamaktadır. Ancak her bir zamanın düzensiz fiiller için kendine özgü belirli bir özelliği vardır. Aşağıdaki bölümlerde bu özellikleri ele alacağız.

Düzensiz fiillerin şimdiki zamanını incelerken üç grup fiil arasında bir ayrım yapmak gerekir.

  1. Köklerinde hiç bir değişiklik olmayan ve aynen düzenli fiil gibi çekimlenen düzensiz fiiller
  2. Köklerindeki sesli harfleri üzerlerine nokta alan düzensiz fiiller
  3. Şimdiki zamanda kökleri değişen filler

Köklerinde hiç değişiklik olmayan fiiller:

Bu gruptaki düzensiz fiillerin şimdiki zamanı aynı düzenli fiiller gibi kurulur. Düzenli fiiller bölümünde şimdiki zaman için verdiğimiz tüm bilgiler bu gruptaki fiiller içinde geçerlidir. Bu gruptaki fiillerin düzensiz sayılmalarının nedeni, şimdiki zamanda köklerinde bir değişiklik olmamasına rağmen Präteritum, Perfekt ve Plusquamperfekt‘e köklerinin ve Partizip‘lerinin değişmesi, dolayısıyla bildiğimiz kurala uymamalarındandır.

Düzenli fiiller için izah ettiğimiz hususlar aynı olmakla birlikte aşağıda kısaca şimdiki zaman teşkilini hatırlatmaktayız.

Şimdiki zaman bu gruptaki düzensiz fiiller için  de fiilin köküne aşağıdaki takılar eklenerek yapılır.

Şahıslar Takılar
ich -e
du -st veya -est
er -t veya -et
sie t veya -et
es t veya -et
wir -en
ihr -t veya -et
sie -en
Sie (nazik hitap) -en

 

Takılar bölümünde bazı şahıslar için “veya” denerek belirtilen önlerine bir “e” harfi gelmiş takı şekilleri kökleri -d veya -t harfiyle biten fiillerde kullanılır.

betrügen – aldatmak
ich betrüge aldatıyorum
du betrügst aldatıyorsun
er betrügt aldatıyor
sie betrügt aldatıyor
es betrügt aldatıyor
wir betrügen aldatıyoruz
ihr betrügt aldatıyorsunuz
sie betrügen aldatıyorlar
Sie betrügen aldatıyorsunuz

Görüldüğü gibi, betrügen’in şimdiki zaman çekimi düzenli fiillerde öğrendiğimiz bilgilere kıyasla hiçbir ayrıcalık göstermemektedir. Aşağıda vereceğimiz diğer örnekler için de aynı şey geçerlidir.

singen – şarkı söylemek
ich singe şarkı söylüyorum
du singst şarkı söylüyorsun
er singt şarkı söylüyor
sie singt şarkı söylüyor
es singt şarkı söylüyor
wir singen şarkı söylüyoruz
ihr singt şarkı söylüyorsunuz
sie singen şarkı söylüyorlar
Sie singen şarkı söylüyorsunuz

Bu örnekte de düzenli fiillerin şimdiki zamanına kıyasla hiçbir değişiklik yoktur. Fark yine Präteritum, Perfekt ve Plusquamperfek’te olmaktadır.

finden – bulmak
ich singe şarkı söylüyorum
du singst şarkı söylüyorsun
er singt şarkı söylüyor
sie singt şarkı söylüyor
es singt şarkı söylüyor
wir singen şarkı söylüyoruz
ihr singt şarkı söylüyorsunuz
sie singen şarkı söylüyorlar
Sie singen şarkı söylüyorsunuz

Finden fiili de kökü -d veya -t ile biten düzensiz fiillerin şimdiki zamanı için bir örnektir. Görüldüğü gibi şimdiki zaman takılarıyla fiilin kökü arasına belirli şahıslarda bir -e harfi eklenmiştir.

Köklerindeki sesli harfleri üzerine nokta alan düzensiz fiiller Bir grup düzensiz fiil, düzenli fiillerde öğrendiğimiz yine aynı takılarla şimdiki zamanda çekimlenir, ancak bunların köklerindeki sesli harflerden a, o, u harfleri üzerlerine nokta alarak ä, ö, ü haline gelir.

Almancada bu sesli harflerin üzerlerine gelen noktalara Umlaut denir.

Şimdiki zamanda kökteki sesli harflerin üzerine nokta gelmesi sadece ikinci ve üçüncü tekil şahıslarda görülür.

Şimdiki zamanda çekimlenirken köklerine Umlaut alan fiillerden bazıları şunlardır:

backen blasen
braten empfangen
fahren fallen
fangen halten
laufen stoßen

Köklerine Umlaut alan düzensiz fiilleri, geçtiğimiz konularda verdiğimiz düzensiz fiiller listesinde şimdiki zaman kısmında ikinci tekil şahıs (du) ve üçüncü tekil şahıs (er,sie,es) ile ilgili sütunlara bakarak kolaylıkla bulabilirsiniz.

Aşağıda bu gruptaki fiiller için örnek çekimler vermekteyiz.

fahren – (bir araçla) gitmek
ich fahre gidiyorum
du fährst gidiyorsun
er fährt gidiyor
sie fährt gidiyor
es fährt gidiyor
wir haren gidiyoruz
ihr fahrt gidiyorsunuz
sie fahren gidiyorlar
sie fahren gidiyorsunuz

Görüldüğü gibi, Umlaut sadece 2. ve 3. tekil şahıslara gelmekte ve diğer şahıslar da kökte bir değişiklik olmamaktadır.

Kökteki sesli a harfinin üzerine gelen nokta dışında çekimde bir değişiklik olmamakta ve bildiğimiz şimdiki zaman takılarıyla çekim yapılmaktadır

fallen – düşmek
ich falle düşüyorum
du fällst düşüyorsun
er fällt düşüyor
sie fällt düşüyor
es fällt düşüyor
wir fallen düşüyoruz
ihr fallt düşüyorsunuz
sie fallen düşüyorlar
sie fallen düşüyorsunuz

Bu örnekte de köke eklenen Umlaut dışında şimdiki zaman kurallarında değişen bir şey olmamaktadır.

laufen – koşmak
ich laufe [laufı] koşuyorum
du läufst [loyfst] koşuyorsun
er läuft [loyft] koşuyor
sie läuft [loyft] koşuyor
es läuft [loyft] koşuyor
wir laufen [laufın] koşuyoruz
ihr lauft [lauft] koşuyorsunuz
sie laufen [laufın] koşuyorlar
Sie laufen [laufın] koşuyorsunuz

Köke Umlaut geldiğinde fiilin okunuşunda  da önemli değişiklikler olabileceğini unutmamak gerekir. Laufen fiilinin kökünde a ve u olmak üzere iki sesli harf vardır. Bu gibi hallerde genellikle ilk sesli harfin üzerine nokta gelir. A ve u sesli harfleri Umlaut’tan sonra äu haline gelince ä harfi e olarak okunduğu için kökteki äu harfleri de “oy” olarak telaffuz edilen eu gibi işlem görür. Bu gibi hallerde telaffuza dikkat etmek gerekir.

stoßen – itmek
ich stoße itiyorum
du stößt itiyorsun
er stößt itiyor
sie stößt itiyor
es stößt itiyor
wir stoßen itiyoruz
ihr stoßt itiyorsunuz
sie stoßen itiyorlar
Sie stoßen itiyorsunuz

Bu örnekte de kökteki o harfi üzerine nokta alarak ö haline gelmektedir.

Köklerine Umlaut alan fiillerden kökleri -t harfi ile biten bazılarında köke eklenmesi gereken -et takısı olduğu gibi düşer ve kök takısız olarak kullanılır. Bu özellik sadece 3. tekil şahıslarda görülür.

halten – tutmak
ich halte tutuyorum
du hältst [heltst] tutuyorsun
er hält [helt] tutuyor
sie hält [helt] tutuyor
es hält [helt] tutuyor
wir halten tutuyoruz
ihr haltet tutuyorsunuz
sie halten tutuyorlar
Sie halten tutuyorsunuz

3. tekil şahısta yukarıda belirttiğimiz gibi hält- şeklindeki kökü ayrıca -et takısı eklenmemektedir.

Kökleri değişen düzensiz fiiller

Üçüncü bir grup düzensiz fiil ise şimdiki zamanda 2. ve 3. tekil şahıslarda daha büyük bir değişim gösterir. Bu gruptaki köklerinde 2. ve 3. tekil şahıslarda tam bir değişim olur.

Bu gruptaki fiillerin 2. ve 3. tekil şahıslarada köklerinde meydana gelen değişikliğe de düzensiz fiiller listemizden kolaylıkla bulabilirsiniz. Bu gruptaki fiillerin en çok kullanılanları şöyledir:

befehlen brechen
empfehlen erschrecken
essen fressen
geben helfen
lesen messen
nehmen sprechen
treffen sterben
stehlen treten
vergessen wissen

Bunların şimdiki zamandaki çekimlerini düzensiz fiiller listemizde tam olarak bulmanız ve çalışmanız mümkündür. Aşağıda bu gruptaki fiillerin Präsens için verdiğimiz örnek çekimleri inceleyiniz.

befehlen – emretmek
ich befehle emrediyorum
du befiehlst [befi:lst] emrediyorsun
er befiehlt [befi:lt] emrediyor
sie befiehlt [befi:lt] emrediyor
es befiehlt [befi:lt] emrediyor
wir befehlen emrediyoruz
ihr befehlt emrediyorsunuz
sie befehlen emrediyorlar
Sie befehlen emrediyorsunuz

Örnekte, kökteki temel değişikliğin 2. ve 3. tekil şahıslarda olduğu görülmektedir. Bu şahıslarda befehl- şeklindeki kök, befiehl- halini almaktadır. Kökteki bu değişikliğe rağmen, fiil köküne şimdiki zamanda eklenen takılar aynı kalmaktadır. Ayrıca diğer şahıslar için kökte bir değişiklik olmamaktadır.

essen – yemek yemek
ich esse yemek yiyiorum
du isst [ist] yemek yiyorsun
er isst [ist] yemek yiyor
sie isst yemek yiyor
es isst yemek yiyor
ihr esst yemek yiyiorsunuz
sie essen yemek yiyorlar
Sie essen yemek yiyiorsunuz

2. ve 3. tekil şahıslar için essen fiilinin kökü, iss- halini almakta ve kökteki iki s harfi ile yazılmaktadır. Diğer şahıslarda genel kurala aykırı bir ayrıcalık görülmemektedir.

geben – vermek
ich gebe veriyorum
du gibst veriyorsun
er gibt veriyor
sie gibt veriyor
es gibt veriyor
wir geben veriyoruz
ihr gebt veriyoruz
sie geben veriyorlar
Sie geben veriyorsunuz

Kökünde değişiklik gösteren düzensiz fiillerin tipik bir örneği de wissen fiildir. Çekimi aşağıda inceleyiniz.

wissen – bilmek
ich weiß biliyorum
du weißt biliyorsun
er weiß biliyor
sie weiß biliyor
es weiß biliyor
wir wissen biliyoruz
ihr wisst biliyorsunuz
sie wissen biliyorlar
Sie wissen biliyorsunuz

Wissen fiilinin kökü, bitinci tekil şahıs için de değişir ve weiss halini alır. Kökün sonundaki iki s harfi ß olarak yazılır. Görüldüğü gibi, birinci ve üçüncü tekil şahıslarda değişen köke -e ve -t takıları da eklenmemektedir.

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-simdiki-zaman-duzensiz-fiiller/

Bir cevap yazın

Your email address will not be published.