Almanca Di’li Geçmiş Zaman (DAS PERFEKT)

DAS PERFEKT / REGELMÄSSIGE VERBEN
Düzenli fiilerin Di’li Geçmiş Zamanı

Perfekt de Präteritum gibi genel olarak miş’li geçmiş zaman dışında kalan tüm geçmiş zamanları ifade eder. Ancak biz burada Perfekt genelde di’li geçmiş zaman olarak Türkçeye çevrildiğinden bu zamanı böyle adlandıracağız. Perfekt, Türkçede [perfekt] şeklinde okunur.

Perfekt şimdiye kadar gördüğümüz iki zamanın aksine fiilin köküne takı eklenerek meydana getirilmez. Perfekt, haben veya sein yardımcı fiili ve geçmiş zamanı teşkil edecek fiilin Türkçeye “geçmiş zaman ortacı” olarak çevrilen Partizip Perfekt şekli kullanılarak yapılır. İki parçadan meydana gelen bir zaman olduğu için Perfekt, “birleşik zamanlar”dan biri olarak tanımlanır.

Düzenli fiillerin Perfekt‘ini incelemeden önce bu zamanın bir parçasını meydana getiren Partizip denen “geçmiş zaman ortacını” öğrenmemiz gerekir.

Das Partizip / Ortaç
Almancada biri Perfekt‘in teşkilinde kullanılan; diğeri ise başka görevlerde bulunan iki ayrı ortaç vardır:

  1. Partizip Präsens [partitsi:p prezens]
    (Şimdiki zaman ortacı)
  2. Partizip Perfekt [partitsi:p perfekt]
    (Geçmiş zaman ortacı)

Bildung des Perfekts / Di’li Geçmiş Zamanının Yapılışı

“Di’li geçmiş zaman” olarak adlandırdığımız Perfekt zamanı öğrendiğimiz ilk iki zamanda (Präsens ve Präteritum) olduğu gibi fiilin köküne bazı takılar eklenerek yapılmaz. Perfekt, haben yardımcı fiili ve yukarıda gördüğümüz Partizip Perfekt yardımıyla meydana getirilir. Ayrıcalık gösteren az miktarda bir fiil grubunun Perfekt‘i ise haben yardımcı fiil yerine sein yardımcı fiil ve yine Partizip Perfekt kullanılarak yapılır.

Perfekt’in yapılmasında temel görevi üstlenen haben veya sein fiillerinin Präsens – şimdiki zaman çekimleri kullanılır. Bu nedenle Perfekt‘in yapısını kesin incelemeden önce bu iki yardımcı fiilin şimdiki zamandaki çekimlerini kısaca hatırlatalım. Bildiğiniz gibi, haben ve sein fiilleri yardımcı fiil olarak kullanıldıklarında bir anlam taşımamakta ve sadece başka bir zaman veya dilbilgisi yapısının meydana getirilmesine hizmet etmekteydiler. Bu nedenle aşağıdaki hatırlatmada iki fiilin çekimlerinin Türkçelerini vermek mümkün değildir.

haben fiili sein fiili
1. Tekil şahıs / ich habe bin
2. Tekil şahıs / du hast bist
3. Tekil şahıs / er hat ist
sie hat ist
es hat ist
1. Çoğul şahıs / wir haben sind
2. Çoğul şahıs / ihr habt seid
1. Çoğul şahıs / sie haben sind
Nazik hitap / Sie haben sind

 

Perfekt yapılırken haben veya sein fiilinin şahıslara göre çekimlenmiş şekli önce gelir ve bunu Partizip Perfekt izler:

Şahıs haben Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich habe gelernt öğrendim
2. Tekil şahıs / du hast gelernt öğrendin
3. Tekil şahıs / er hat gelernt öğrendi
sie hat gelernt öğrendi
es hat gelernt öğrendi
1. Çoğul şahıs / wir haben gelernt öğrendik
2. Çoğul şahıs / ihr habt gelernt öğrendiniz
3. Çoğul şahıs / sie haben gelernt öğrendiler
Nazik hitap / Sie haben gelernt öğrendiniz
Suchen (aramak) fiilinin Perfekt’i:
Şahıs haben Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich habe gesucht aradım
2. Tekil şahıs / du hast gesucht aradın
3. Tekil şahıs / er hat gesucht aradı
sie hat gesucht aradı
es hat gesucht aradı
1. Çoğul şahıs / wir haben gesucht aradık
2. Çoğul şahıs / ihr habt gesucht ardınız
3. Çoğul şahıs / sie haben gesucht aradılar
Nazik hitap / Sie haben gesucht aradınız
Kaufen (satın almak) fiilinin Perfekt’i:
Şahıs haben Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich habe gekauft aradım
2. Tekil şahıs / du hast gekauft aradın
3. Tekil şahıs / er hat gekauft aradı
sie hat gekauft aradı
es hat gekauft aradı
1. Çoğul şahıs / wir haben gekauft aradık
2. Çoğul şahıs / ihr habt gekauft ardınız
3. Çoğul şahıs / sie haben gekauft aradılar
Nazik hitap / Sie haben gekauft aradınız

İlerideki bölümde göreceğimiz düzensiz fiiller de aynı kalıba göre Perfekt yapılır. Sadece düzensiz fiiller Partizip Perfekt’lerinin teşkilinde ayrıcalıklar vardır. Ancak genel Perfekt kuralı onlar için de aynıdır.
Bazı başka fiillerin de Perfekt’ini bu yapının daha iyi anlaşılması için örnek olarak çekimleyelim:

tanzen – dans etmek
ich habe getanzt dans ettim
du hast getanzt dans ettin
er hat getanzt dans etti
sie hat getanzt dans etti
es hat getanzt dans etti
wir haben getanzt dans ettik
ihr habt getanzt dans ettiniz
sie haben getanzt dans ettiler
Sie haben getanzt dans ettiniz
hören – duymak
ich habe gehört duydum
du hast gehört duydun
er hat gehört duydu
sie hat gehört duydu
es hat gehört duydu
wir haben gehört duyduk
ihr habt gehört duydunuz
sie haben gehört duydular
Sie haben gehört duydunuz
fragen – sormak
ich habe gefragt sordum
du hast gefragt sordun
er hat gefragt sordu
sie hat gefragt sordu
es hat gefragt sordu
wir haben gefragt sorduk
ihr habt gefragt sordunuz
sie haben gefragt sordular
Sie haben gefragt sordunuz

 

Tüm örneklerde görüldüğü gibi, Perfekt’te değişiklik haben yardımcı fiilinde olmakta ve bu fiil şahıslara göre çekimlenerek değişmektedir. Partizip Perfekt ise tüm şahıslar için değişmeden sabit kalmaktadır.

Almancada fiilerin çok büyük bir bölümü Haben yardımcı fiiliyle Perfekt yapılır.
Sadece ayrıcalık gösteren küçük bir grup düzenli ve düzensiz fiil sein yardımcı fiiliyle Perfekt haline getirilir.

Stürzen fiilinin Perfekt’i:
Şahıs sein Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich bin gestürzt düştüm
2. Tekil şahıs / du bist gestürzt düştün
3. Tekil şahıs / er ist gestürzt düştü
sie ist gestürzt düştü
es ist gestürzt düştü
1. Çoğul şahıs / wir sind gestürzt düştük
2. Çoğul şahıs / ihr seid gestürzt düştünüz
3. Çoğul şahıs / sie sind gestürzt düştüler
Nazik hitap / Sie sind gestürzt düştünüz
Eilen fiilinin Perfekt’i:
Şahıs sein Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich bin geeilt yetiştim, koştum
2. Tekil şahıs / du bist geeilt yetiştin, koştun
3. Tekil şahıs / er ist geeilt yetişti, koştu
sie ist geeilt yetişti, koştu
es ist geeilt yetişti, koştu
1. Çoğul şahıs / wir sind geeilt yetiştik, koştuk
2. Çoğul şahıs / ihr seid geeilt yetiştiler, koştunuz
3. Çoğul şahıs / sie sind geeilt yetiştiler, koştular
Nazik hitap / Sie sind geeilt yetiştiniz, koştunuz
Erkranken fiilinin Perfekt’i:
Şahıs sein Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich bin erkrankt hastalandım
2. Tekil şahıs / du bist erkrankt hastalandın
3. Tekil şahıs / er ist erkrankt hastalandı
sie ist erkrankt hastalandı
es ist erkrankt hastalandı
1. Çoğul şahıs / wir sind erkrankt hastalandık
2. Çoğul şahıs / ihr seid erkrankt hastalandınız
3. Çoğul şahıs / sie sind erkrankt hastalandılar
Nazik hitap / Sie sind erkrankt hastalandınız

 

Görüldüğü gibi, Perfekt‘i sein yardımcı fiiliyle yapılan fiillerde de genel yapıda bir ayrıcalık yoktur. Sadece yardımcı fiil olarak sein’in şahıslara göre çekimlenmiş şekli yer almaktadır.

Perfekt örnek cümleler

Mein Vater hat in dieser Fabrik gearbeitet Babam bu fabrikada çalıştı
Ich habe früher in diesem Haus gewohnt Eskiden bu evde oturuyordum
Er ist von diesem Baum gestürzt O bu ağaçtan düştü
Karl ist bis auf den Grund der See getaucht Karl denizin dibine kadar daldı
Der Nachbar hat ein neues Auto gekauft Komşu yeni bir otomobil satın aldı
Der Freund hat uns ein Paket geschickt Arkadaş bize bir paket gönderdi
Mine ist zu der Unglücksstelle geeilt Mine kaza yerine koştu (yetişti)
Der Polizist hat den Touristen den Weg gezeigt Polis turistlere yolu gösterdi
Herr Maier hat uns schöne Blumen geschenkt Bay Maier bize güzel çiçekler hediye etti
Der Onkel hat sein Haus und sein Auto verkauft Amca evini ve otomobilini sattı

 

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-dili-gecmis-zaman-das-perfekt/